Wat bedoelen we met ecologische duurzaamheid?

Maar die middelste p dan? Je denkt misschien aan klimaatneutraliteit, milieuvriendelijkheid, een circulaire economie en het vergroenen van de energievoorziening en leefomgeving. Maar dat is nog steeds heel breed. En misschien ook wel onduidelijk. Zo weet je nooit waar je nou kunt beginnen met verduurzamen.

Laten we daarom focussen op de eerder genoemde pijler ecologische duurzaamheid. En dan specifiek op de term ecologisch. Want wat is dat? Wat houdt ecologie in? Wat betekent ecologisch? Is ecologisch hetzelfde als biologisch? En wat kan jij ermee? Bij deze een blog over ecologische duurzaamheid met antwoorden op de meest prangende vragen. Zo weet jij voortaan hoe je met ecologische duurzaamheid aan de slag kan in jouw leven.

Wat is ecologie? Wat betekent ecologische duurzaamheid?

Ecologie betekent volgens de Dikke van Dale ‘de betrekkingen tussen de organismen en hun omgeving’. Dat is nogal een mond vol en daar komen we niet veel verder mee. Ecologisch betekent volgens datzelfde woordenboek ‘milieuvriendelijk’. Dat helpt ons al wat meer op weg.

Als we helemaal teruggaan in de tijd om de oorsprong van het woord te ontdekken, lezen we dat ecologie afkomstig is van de Griekse woorden oikos en logos. Die betekenen respectievelijk ‘omgeving’ en ‘woord’ of ‘logica’. Ecologie gaat dan over de studie van de omgeving.

Omdat dat veel te abstract is voor dagelijks taalgebruik, kunnen we eigenlijk beter teruggrijpen op de eerdergenoemde triple p’s. In plaats van ecologische duurzaamheid hebben we het dan over planet, een veel mooier en duidelijk begrip. Misschien is het een wat groot begrip, maar iedereen snapt wat ermee bedoeld wordt: een wereld die we gezond willen houden en waar we dus voor moeten zorgen.

Ecologische duurzaamheid gaat er dus om dat mensen hun best doen om de planeet leefbaar en gezond te houden. Dat betekent vaak het verminderen van de uitstoot van onze broeikasgassen, maar ook het vergroten van de biodiversiteit. Die is door menselijk toedoen sterk afgenomen de afgelopen eeuwen. Zo zorgen we voor het lang meegaan van onze omgeving. Oftewel: ecologische duurzaamheid.

Wat betekent ecologisch verantwoord?

Ecologisch verantwoord handelen houdt in dat je op een verstandige manier omgaat met je omgeving en met de natuur. Dat je de natuurlijke balans van die omgeving niet verstoort, maar je verantwoordelijk gedraagt. Door niet te veel CO2-uitstoot te veroorzaken, of niet te veel producten aan te schaffen waarvoor grondstoffen gebruikt zijn die de natuur verstoren of erger nog, verwoesten.

Maar het kan ook iets betekenen als minder vlees eten of veganistisch worden, omdat de productie van vlees door het enorme waterverbruik niet enorm ecologisch verantwoord is. Tegelijkertijd kan ook gezond eten niet altijd even ecologisch verantwoord zijn. Wist je bijvoorbeeld dat je voor een kilo tomaten 180 liter water nodig hebt, maar voor een kilo avocado’s maar liefst 1000 liter water?

Of iets ecologisch verantwoord is, is niet altijd makkelijk te beantwoorden met ja of nee. Het hangt af van de situatie. Misschien kun je beter een gerecht met tomaten eten dan een gerecht met avocado als je honger hebt. Maar vergelijk een lekkere reep chocola eens met zo’n gezonde avocado: dan zien we dat voor de productie van die reep chocola maar liefst 17.000 liter water nodig is. Kortom, wat ecologisch verantwoord en dus juist is, is niet zo eenvoudig. De avocado hoef je dus niet te laten staan.

Wat is mijn ecologische voetafdruk?

Nu je weet hoe je je ecologisch verantwoord kunt opstellen, ben je vast benieuwd naar de ecologische impact die jouw consumptie van goederen en diensten heeft. Alleen zo kun je checken of je je nog ecologisch verantwoorder kunt gedragen. Maar hoe meet je dat?

Gelukkig hebben we daar tegenwoordig een belangrijke tool voor in handen: de ecologische voetafdruk. Met deze tool kunnen we vaststellen hoe ‘slecht’ jij bent voor de aarde.

Wat meet deze tool?

Wat je vast bekend voorkomt is de CO2-voetafdruk. Er zijn verschillende versies van beschikbaar, die elk andere vragen stellen. Denk aan de uitvoering van Milieu Centraal of de uitgebreide versie van de Amerikaanse natuurbeschermingsorganisatie The Nature Conservancy. De vragen bij dit soort verschillende calculators komen globaal overeen met elkaar en elke versie van de tool meet hetzelfde: jouw persoonlijke uitstoot van koolstofdioxide (CO2) per jaar.

Maar een rekenhulp die jouw ecologische voetafdruk meet, doet dat niet. Die berekent jouw ecologische voetafdruk in mondiale hectares. Wat zijn dat? Nou, dat zijn de hectares productieve grond- en wateroppervlaktes die nodig zijn voor de productie van jouw jaarlijkse totale consumptie en verwerking van jouw jaarlijkse afval. En dat betekent in de praktijk van alles:

• Landbouwgrond voor jouw eten;
• Bossen voor het papier waarop jij de krant leest;
• Hectares wateroppervlaktes voor de zalm die op je bord ligt;
• En de hoeveelheid grond die er nodig is om jouw CO2-uitstoot weer te absorberen uit de lucht, zodat het klimaat niet verslechtert.

Maar jij hebt ook een dak boven je hoofd en omdat de meeste mensen niet op onproductieve woestijngrond wonen, wordt het verloren grondoppervlak waar jouw huis op staat ook meegenomen in de berekening.

Hier komt een totaal uit dat laat zien hoeveel hectare er nodig is om jouw levensstijl in stand te houden. Benieuwd naar jouw resultaat? Het Wereld Natuur Fonds heeft een superhandige test die dit precies meet. Zo kom je erachter wat jouw ecologische voetafdruk is. En ook waar jij je nog in kan verbeteren.

Is dat meer of minder dan de gemiddelde Nederlander? De gemiddelde Nederlander heeft volgens het Wereld Natuur Fonds zo’n 5,6 hectare nodig voor het bestendigen van zijn levensstijl, terwijl we maar 1,7 hectare per aardbewoner beschikbaar hebben op onze gehele planeet. Als iedere wereldbewoner dus zou leven zoals een Nederlander, komen we zo’n 2 wereldbollen tekort. En dat is een probleem.

Hoe kan ik ecologisch leven?

Als je de test van het Wereld Natuur Fonds in hebt gevuld, is de kans groot dat er een resultaat is uitgekomen dat niet veel positiefs betekent voor de aarde waarop wij leven. Of je nu boven of onder het aantal hectares van de gemiddelde Nederlander zit, de kans is klein dat je minder dan 1,7 hectare nodig hebt om jouw levensstijl vol te houden.

Nu je weet dat jouw ecologische voetafdruk eigenlijk te groot is voor deze aarde, kun je er ook naar gaan handelen. De test van het Wereld Natuur Fonds – maar ook die van andere organisaties – vertelt je niet alleen hoeveel hectare je in totaal gebruikt, maar ook hoe het is verdeeld per thema.

• Ben je een grootgebruiker van hectares om je woonsituatie te bekostigen?
• Verbruik je veel landbouwgrond voor je eten?
• Is jouw vervoer ontzettend vervuilend?

Wat het resultaat ook is, vergelijk het eens met de gemiddelde Nederlander of de gemiddelde wereldbewoner. En bekijk ook waar je op zou kunnen besparen. Stel jezelf de vraag: hoe krijg ik mijn verbruik naar 1,7 hectare?

Dat is niet makkelijk, maar er zijn een heleboel dingen in je dagelijks leven die je kunt doen om jouw ecologische voetafdruk te verkleinen. Denk aan:

• Kleiner gaan wonen
• Vaker met het openbaar vervoer reizen
• Minder vlees eten
• Minder kleding kopen

Kleine dingen kunnen al een groot verschil maken. Denk maar aan het aantal liters water dat je kunt besparen door één of meerdere dagen per week geen vlees te eten en minder chocolade te snoepen.

Een grotere impact hebben met jouw organisatie

Nu zijn dit allemaal oplossingen voor het individu. En we weten allemaal: samen bereik je meer. Of zoals een Afrikaans gezegde stelt: Alleen ga je sneller, samen kom je verder. Als jij dus ervoor kan zorgen dat jouw organisatie als geheel een verandering doorvoert om de ecologische voetafdruk van de organisatie te verkleinen, dan heeft dat meer impact dan dat jij in je eentje thuis iets onderneemt.

Maar hoe? Dat is eigenlijk best wel vergelijkbaar met de vermindering van jouw persoonlijke, ecologische voetafdruk. Jouw organisatie heeft als geheel ook een ecologische voetafdruk. Jullie hebben een kantoor, misschien een bedrijfskantine, een leaseauto van de zaak en eventueel werkkleding. Allemaal goederen die samen een ecologische voetafdruk opleveren.

Ook hierin kan op vergelijkbare wijze gesneden worden. Denk bijvoorbeeld aan gedeelde werkplekken. Sinds de coronapandemie hebben we met z’n allen het thuiswerken en videovergaderen ontdekt. Veel Nederlanders willen ook na de coronacrisis gedeeltelijk thuis blijven werken. Of dat nu één dag of meerdere dagen per week is.

Dat betekent dat er minder kantoorruimte nodig is. En minder kantoorruimte betekent weer een kleinere ecologische voetafdruk als het gaat om grondoppervlak. Met meer thuiswerkende collega’s, hoef je ook minder eten in de bedrijfskantine klaar te maken. Voor de dagen dat werknemers wel naar kantoor komen, kun je een zakelijk ov-abonnement regelen.

Wil jij ook iets doen aan jouw ecologische voetafdruk? Of dat nou is door het voorkomen van onnodige CO2-uitstoot of door het compenseren van bestaande uitstoot met bijvoorbeeld het planten van bomen. Kijk dan snel verder op onze site, en ontdek de manieren waarop jij kan bijdragen aan een beter milieu!