Kortom, duurzaamheid als oplossing voor dat klimaatprobleem is misschien wel hét thema van de 21^ste eeuw. Een tijd van verantwoordelijkheid nemen, maar ook van kansen grijpen.

Maar wat is duurzaamheid nou eigenlijk? En wat kan jij er mee?

Duurzaamheid is een begrip die je vast bekend voorkomt. Zoals gezegd is duurzaamheid een trend. Het begrip komt veelvuldig terug in de media: je leest erover in kranten, je hoort het op het journaal en je ziet het voorbijkomen in documentaires. Maar weet je ook wat het inhoudt?

Ja natuurlijk, denk je dan. Het is iets met klimaatverandering tegengaan en een hele reeks aan andere termen die erbij horen, zoals biodiversiteit, circulaire economie, klimaatneutraal, vergroening etc. Maar wat houdt duurzaamheid nou precies in? Dat leggen we je in deze blog uit.

De oorsprong van duurzaamheid

Om helemaal bij het begin te beginnen, is het misschien goed om te kijken naar het woord duurzaamheid. Waar komt dat vandaan? Het woord ‘duurzaamheid’ is afgeleid van ‘duurzaam’, dat volgens de Dikke Van Dale ‘lang durend’, ‘weinig aan slijtage of bederf onderhevig’ of ‘het milieu weinig belastend’ betekent.

En als je echt diep gaat graven, kom je erachter dat het achtervoegsel –zaam ‘geschikt om’ of ‘geneigd tot’ betekent en duurafkomstig is van duren, wat ‘blijven bestaan’ betekent. Oftewel: duurzaam betekent dus ‘geschikt om te blijven bestaan’.

Je hoeft je geen zorgen te maken dat deze blog alleen over taal en de oorsprong van woorden gaat. Want deze blog gaat over wat duurzaamheid nu betekent in onze samenleving. En volgens het Genootschap Onze Taal betekent het inmiddels zoiets als ‘rekening houdend met het feit dat energiebronnen, voedsel, grondstoffen e.d. niet oneindig voorhanden zijn’.

De drie pijlers van duurzaamheid

Je weet nu waar het woord duurzaamheid vandaan komt, maar wat betekent het begrip in de praktische zin? We kijken verder dan een paar duurzaamheidsvoorbeelden en delen het begrip op in een aantal onderdelen. Veel mensen die zich met duurzaamheid bezighouden, delen de term namelijk op in drie pijlers:

• Economische duurzaamheid
• Sociale duurzaamheid
• Ecologische duurzaamheid

In het Engels gebruiken ze deze pijlers ook. Daar hebben ze de drie p’s bedacht: people, planet, profit. Elke ondernemer die iets weet van maatschappelijk verantwoord ondernemen (mvo) heeft deze termen wel eens voorbij zien komen.

Economische duurzaamheid:
gaat over duurzaamheid op economisch gebied

Maar wat betekent dat nu precies, een duurzame economie?
Deze pijler gaat over het ontwikkelen van activiteiten en producten die ecologisch en sociaal duurzaam zijn, maar tegelijkertijd ook financieel winstgevend.

Dat kan gaan over overheden, maar ook over bedrijven. Je kunt als bedrijf een product hebben dat heel milieuvriendelijk en klimaatneutraal is, maar ontzettend veel geld kost om te maken en maar weinig geld oplevert. Dan heb je wel een duurzaam product, maar niet een economisch duurzaam product. Want, als je product te veel geld kost om te maken, blijft het nooit lang op de markt. Tenzij je het product als goed doel op de markt brengt.

Een duurzame economie streeft er daarnaast naar om sociale welvaart te ontwikkelen en te vergroten op een duurzame manier. Dat wil zeggen: door verantwoorde consumptie te bevorderen. En het liefst natuurlijk via een financieel systeem met groene bedrijven. Op die manier kun je armoede verminderen voor huidige en komende generaties, zonder dat de gezondheid van de planeet daaronder te lijden heeft, doordat je bijvoorbeeld meer consumeert dan de natuur kan bieden.
Voorbeelden hiervan zijn hernieuwbare energiebronnen zoals zon en wind en biologische landbouw.

Sociale duurzaamheid:
heeft met ons, mensen te maken

En wat is sociale duurzaamheid dan? Dat heeft te maken met ons, met mensen. Als je als organisatie duurzaamheid belangrijk vindt, maar je niet voldoende stilstaat bij het welzijn van je eigen medewerkers, is het dan nog wel een duurzaam bedrijf? Want je wilt wel dat jouw eigen medewerkers lang bij jou blijven werken. Duurzaamheid gaat dus ook over hoe je werknemers zich voelen en of zij het werk lang kunnen volhouden.

Sociale duurzaamheid is daarbij niet kwantitatief te meten of beoordelen. Het hangt meer af van de normen en waarden die je als bedrijf centraal stelt, bijvoorbeeld. Het doel is daarbij het creëren van een succesvolle omgeving die het welzijn van mensen bevordert. Daarvoor moet je begrijpen wat mensen nodig hebben. En daarbij gaat het vooral om de behoeften op de lange termijn: sociale relaties, gezondheid, rechtvaardigheid en cultuur bijvoorbeeld. Zo creëer je een goede koers voor nu én in de toekomst.

En dat geldt niet alleen voor werken, maar ook voor wonen. Op dat gebied combineert sociale duurzaamheid aspecten van bijvoorbeeld sociaal beleid zoals gezondheid en gelijkheid met oplossingen voor problemen als participatie, sociaal kapitaal en natuurlijk het milieu.

Ecologische duurzaamheid:
gaat over het milieu en de planeet

Tot slot hebben we ecologische duurzaamheid. Dit is de duurzaamheid die de meeste mensen kennen: de duurzaamheid die gaat over het milieu en de planeet. Maak jij je producten met respect voor de natuur? Gaat het product lang mee? Is het niet een te intensief productieproces dat maar beperkte tijd kan worden volgehouden en meer impact heeft op de aarde dan het oplevert?

Deze laatste vragen passen goed bij die wat vage betekenis van duurzaamheid in de Dikke van Dale. Ecologische duurzaamheid gaat namelijk over het niet te veel belasten van het milieu. Op die manier zorg je ervoor dat het milieu en onze leefomgeving langer meegaan. Ecologische duurzaamheid wil dus bijvoorbeeld zeggen: geen vervuiling, uitputting van hulpstoffen en het in stand houden van de ecologie. Alles om ervoor te zorgen dan onze leefomgeving behouden blijft. Voor huidige, maar natuurlijk ook voor alle volgende generaties. En daarbij gaat het niet alleen om schaarste van hulpbronnen op het gebied van grondstoffen, maar ook over bijvoorbeeld de opnamecapaciteit van de atmosfeer en het goed functioneren van ecosystemen.

Wat zijn duurzame producten?

We weten dus dat duurzaamheid gaat over de drie p’s: people, planet en profit.
Maar wat zijn dan precies duurzame producten?

Vaak worden hernieuwbare grondstoffen gebruikt voor duurzame producten. Dit zijn (bijna) onuitputtelijke grondstoffen waarvan de voorraad in een korte periode kan worden hersteld. Denk aan biomassa: groene grondstoffen uit planten en bomen of voedselreststromen. Bestaande biomassabronnen zijn bijvoorbeeld hout, stro, suikerbuiten en maïs. Er wordt daarnaast veel onderzoek gedaan naar mogelijk nieuwe bronnen zoals zeewier, mest, insecten en algen.

Veel duurzame grondstoffen hebben een duurzaam certificaat. Denk maar aan het FSC-label voor hout. Al het hout met dat label komt uit gezonde bossen, waar verantwoord bosbeheer plaatsvindt. Dat bosbeheer houdt rekening met het behoud van biodiversiteit én de arbeidsomstandigheden van de mensen die in het bos werken. Daarnaast is er aandacht voor de belangen van de mensen die in het bos wonen of er afhankelijk van zijn.

Lokaal geproduceerd:

Ook het vervoer van producten is een aspect van duurzaamheid. Want als je een milieuvriendelijk product bijvoorbeeld per vliegtuig of vrachtwagen de halve wereld over moet vervoeren, dan zorgt dat product nog steeds voor schade aan het milieu door CO2-uitstoot. Lokaal produceren is daarom belangrijk als je een duurzaam product wilt aanbieden. Ook kun je kiezen voor milieuvriendelijk transport, zoals elektronisch vervoer of misschien zelfs per fietskoerier. Zo draag je als bedrijf bij aan een betere wereld. En wie wil dat nu niet?

Gerecyclede materialen:

Tot slot kunnen ook gerecyclede materialen heel duurzaam zijn. Dit zijn namelijk materialen die je hergebruikt. Het grote voordeel is dat er dan geen – of minder – nieuwe grondstoffen gebruikt hoeven te worden. Heel fijn bijvoorbeeld als de grondstof heel schaars is. Het gebruik van gerecyclede materialen zorgt daarnaast ook voor energiebesparing in vergelijking met productie van nieuwe materialen. En dat zorgt weer voor minder schade aan het milieu.